SAĞLIK TURİZMİ NEDİR?
Globalleşen dünya da, ülkeler arasında işbirliğinin, seyahat özgürlüklerinin ve imkanlarının artması, ulaşımda kolaylıklar sağlanması, sağlık hizmetinde kalitenin dünyanın değişik köşelerinde de gelişmesi, sağlık hizmeti finansmanında hem bireysel hem de bütçe kaynaklı güçlükler, dünya da sağlık turizmi kavramının önemini giderek artırmıştır.
Günümüzde sanayileşme ve kentleşme sonucu meydana gelen sorunlar insan ve toplum sağlığı üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Sağlıksız toplumlarda işgücü ve üretim kapasitesi azalmaktadır. İnsan sağlığını korumak, işgücü verimini ve üretimi arttırmak amacı ile doğal turizm kaynakları (temiz hava, güneş, şifalı termal sular, iklim) olanaklarından faydalanılmaktadır.
Sağlık turizmi; kısaca bireylerin hem koruyucu hem tedavi edici hem rehabilite edici hem de sağlığı geliştirici hizmetleri almak amacı ile yaşadıkları ülke dışında bir ülkeye ziyaretleridir. Sağlık turizmi, uluslararası sağlık amaçlı hareketlilik potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine imkan veren bir sektördür.
Sağlık turizmi;
- Termal Sağlık Turizmi
- Medikal Turizm
- Yaşlı Turizmi (3rd Age Tourism, 3. Yaş Turizmi)
- Engelli Turizmi kavramlarını barındırmaktadır.
Ayrıca uluslararası hasta sınıflaması Sağlık Bakanlığı tarafından aşağıdaki şekilde yapılmıştır;
İkamet ettiği yerden başka bir yere sağlık kazanmak amacıyla seyahat eden kişilere “Medikal Turist”,
Tatilleri esnasında acil veya plansız sağlık hizmeti almak zorunda kalan turistlere “Turistin Sağlığı Kapsamında Hizmet Alan Hasta”,
Sağlık Bakanlığının da bazı ülkelerle sağlıkla ilgili birçok alanda yapmış olduğu ikili anlaşmalar kapsamında Türkiye’ye gelen kişilere “Sağlık Alanında İkili Anlaşmalı Ülkelerden Gelen Hasta”, Sosyal güvenlik kuruluşları arası anlaşma kapsamında birbirlerinin sağlık hizmetleri olanaklarından yararlanma amacıyla Türkiye’ye gelen kişilere “Sosyal Güvenlik Kurumuyla Anlaşmalı Ülkelerden Gelen Hasta” denilmektedir.
Sağlık Bakanlığının bu tanımlaması, net bir şekilde sağlık turizminin sadece medikal turizm ayağının ülkemize özgün alt başlıklarını tanımlamaktadır. Bu bakış açısı maalesef sağlık turizmini son 10 yıldır yönlendirme fonksiyonunun diğer lokomotif ayağı olan Kültür ve Turizm Bakanlığı için de aynıdır. Türkiye medikal, termal sağlık, yaşlı ve engelli olarak 4 farklı başlıkta tanımlanan sağlık turizminin tüm başlıklarında hizmet sunma şansı olan nadir ülkelerden biridir.
Sağlık turizmindeki turistlerin hem tedavi hem de tatil amacı olduğu için beklentileri, aynı zamanda yarattığı katma değer de yüksektir. Sağlık turizmi döviz kazandırıcı önemli bir faaliyet olup, turizm potansiyeli bulunan bir ülke olarak Türkiye’nin diğer alternatif turizm türleri ile cazibesinin artırılması, yılın 12 ayında turizmin canlanmasını sağlayacaktır.
Sağlık turizminin tıp turizmi ayağında ülkemiz son yıllarda atağa geçmiştir. Son yıllarda yapılan yatırımlarla, sağlık turizmi alanında daha çok söz sahibi olunmaktadır. Nitekim 2014 yılında sağlık turizmi için gelen hastalar ile turistin sağlığı kapsamında hizmet alanlar olmak üzere toplam yarım milyona yakın kişi ülkemizde tedavi olmuştur. Bunun yaklaşık yarısı sağlık turizmi kapsamında değerlendirilmiştir. İleriki yıllarda bu sayının artması beklenmektedir.
Planında bu rakam yalnızca medikal tedavi amaçlı gelen yabancı hastalar için 750.000 olarak hedeflenmiştir. Yani önümüzdeki 4 yılda %300 oranında sayısal artış beklenmektedir. Dünya Turizm Örgütü(WTO) 2015 yılında, sağlık amaçlı seyahat edecek kişi sayısının 20 milyona ulaşacağını belirtmektedir. 10. Kalkınma Planı Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Programı Eylem Planı hedeflerine göre ülkemize dünya sağlık turizmi sektöründen 2015 yılında 435.000 sağlık hizmeti amaçlı ziyaretçi öngörülmüştür. Bu rakam WTO tarafından belirlenen 2015 tahmininin % 2.2’sini kapsamaktadır Bu hedef ülkemizin dinlence amaçlı turizm sektöründen aldığı payla birlikte değerlendirildiğinde kolaylıkla ulaşılabilecek gibi görünmektedir. Ancak halen koordinasyonu sağlanamamış olan Türkiye sağlık turizmi politikalarının Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu (SATURK) aracılığı ile hedefe olan yolunun belirlenmesi çok önemlidir. Sağlık turizmi alanında en çok tercih edilen ülkeler; ABD, Hindistan, Küba, Kosta Rika, Tayland, Singapur, Kolombiya, Malezya, Türkiye, Meksika, Almanya ve Güney Kore’dir. Güney ve Orta Amerika ülkeleri genel olarak çok yüksek tedavi maliyetleri nedeniyle ABD dışında tedavi seçenekleri arayan Amerikan vatandaşlarına hizmet sunmaktadır. Malezya ise hastalarının yaklaşık %75’ini Endonezya ve Filipinler gibi yakın çevreden daha iyi tıbbi hizmet için almaktadır. Avrupa ülkelerinde en sık görülen sınır aşan hasta hareketi yine birlik içinde yaşanan hareketlerdir. Örneğin Belçika’ya ülke dışından gelen hastaların %60’ı Hollanda’dan olmak üzere %92’si komşu AB ülkelerinden gelmektedir.